افزونه یا اکسپنشن چیست؟ این بروزرسانی اجباری نیست!
ارائه‌ی بروزرسانی یا Update برای ویدئو گیم‌ها یک راهکار مناسب است، تا بازی‌ها مدت زمان بیشتری برای مخاطبان تازه و نو بمانند. کمپانی‌های بازی ساز از این ترفند استفاده می‌کنند، تا عمر حضور محصول تولیدی خود را نزد هواداران و مخاطبان بیشتر کنند. این کار در صنعت بازی‌های رومیزی با انتشار اکسپنشن یا افزونه صورت می‌گیرد. اما همه‌ی افزونه‌ها مثل هم نیستند و می‌توانند با مکانیسم‌های متفاوتی به بازی اصلی اضافه شوند.
در زبان انگلیسی فعل Expand به معنای توسعه یا گسترش دادن است. به همین دلیل به بسته‌هایی که تحت عنوان Expansion از بازی‌ها منتشر می‌شوند، می‌توان بسته‌های توسعه‌ی بازی نیز گفت. اما بهترین و مناسب‌ترین معادل برای این کلمه در زبان فارسی «افزونه» است. افزونه یا اکسپنش به بسته‌ی اصلی بازی اضافه می‌شود و موجب پدید آمدن حالت‌های جدیدی برای بازی می‌شود. افزونه‌ها به تنهایی و بدون بسته‌ی اصلی بازی کارایی ندارند و تنها در صورت اضافه شدن، قابل استفاده هستند.
مهم‌ترین هدف افزونه‌ها همانند آنچه بروز رسانی‌‌ها برای یک ویدئو گیم انجام می‌دهند، افزایش عمر حضور بازی در بازار است. افزونهی یک بازی مدت زمانی پس از انتشار بازی به بازار می‌آید، تا موجب توسعه‌ی بازی شود. و این توسعه از روش‌های متفاوتی قابل انجام است. البته یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در انتشار و عرضه‌ی افزونهی بازی توسط طراح و ناشر مورد توجه قرار گیرد، ارزیابی نظر مخاطبان و طرفداران بازی است. این ارزیابی باید پس از عرضه‌ی هر بازی رومیزی به دقت انجام شود و نتایج آن می‌تواند نقاط ضعف و قدرت، جذابیت‌ها و میزان اثرگذاری در میان علاقه مندان را نشان دهد. در اینصورت طراح یا ناشر بازی می‌تواند با توجه به ارزیابی‌ها نسبت به انتشار یا عدم انتشار افزونه(ها) برنامه ریزی و تصمیم گیری کند.
همانطور که در ابتدا گفته شد، مکانیسم‌های متفاوتی برای عملکرد افزونه‌ها وجود دارد و افزونه‌ها می‌توانند به شکل بسته‌های توسعه، پرومو کارت‌ها، کارت‌های توسعه، کارت‌ها یا بسته‌های مناسبتی و یا بسته‌های تماتیک در کنار بسته‌ی اصلی بازی منتشر شوند. همچنین هر یک از این بستهها می‌توانند عملکردی مجزا، یا در راستای افزونه‌های دیگر داشته باشند. به یاد داشته باشید انتشار افزونه معمولا برای بازی‌هایی مفید است که هنگام عرضه‌ی اولیه، استقبال نسبتا مناسبی از آن‌ها شده باشد. در ادامه به بررسی و معرفی چند نمونه از افزونه‌ها خواهیم پرداخت.
بیشتر، اما بدون تغییر؛
برخی از افزونه‌ها هنگام اضافه شدن به بسته‌ی اصلی بازی، هیچ تغییری در مکانیسم یا روند اجرای بازی ایجاد نمی‌کنند. افزونهی بازی استوژیت با نام استوژیت + از همین دسته است. در استوژیت + شما ۹۶ کارت جدید دارید که می‌تواند به بسته‌ی اولیه‌ی بازی اضافه شود. ولی این بسته هیچ تغییری در روند خود بازی ایجاد نمی‌کند و تنها با افزوده شدن کارت‌ها باعث می‌شود تا جذابیت آن با اضافه شدن کارت‌های جدید از دست نرود. این دست از افزونه‌ها می‌توانند شامل کارت‌ها یا اِلِمان‌های دیگری باشند. مثلا در بازی کاپوچین که یک بازی سرعت عمل و تمرکزی بر مبنای چیدمان کاپ‌های پلاستیکیِ رنگی بر روی هم است، افزونه‌ای داریم با نام کاپوچین + که علاوه بر اضافه شدن تعدادی کارت، رنگ جدیدی برای کاپ‌ها معرفی می‌کند. این افزونه‌ها معمولا برای بازی‌های کارت محور بسیار موثر هستند و حتی می‌توان، افزونه‌های این چنینی را به صورت تماتیک یا مناسبتی نیز عرضه کرد. به طور مثال می‌توان برای یک بازی کارت محور، کارت‌های جدیدی را بر اساس یک شخصیت کارتونی طراحی و به بازار عرضه کرد. همچنین برخی تولید کننده‌ها برای حمایت و توجه بیشتر به طرفداران دو آتشه بازی خود، اقدام به انتشار افزونه‌هایی می‌کنند که تیراژ چاپ یا مدت فروش محدودی دارند.
چند نفر بیشتر، فقط همین!
گروهی از افزونه‌های بازی با هدف افزایش تعداد بازیکنان عرضه می‌شوند. این افزونه‌ها برای بازی‌هایی مناسب هستند که مکانیسم آن‌ها محدودیتی برای تعداد نفرات بیشتر ندارد و برای افزودن بازیکن‌های جدید تنها باید اِلِمان‌های بیشتری به بسته‌ی اصلی اضافه شود. افزونه‌های عرضه شده برای بازی‌های Catan و Sagrada از همین دست هستند. به طور مثال بازی Catan که یک بازی حداکثر ۴ نفره است را می‌توان با اضافه شدن بسته‌ی توسعه یا اکسپنشن، پنج و شش نفره بدون تغییری در مکانیسم بازی انجام داد. در این مورد باید در نظر داشته باشید افزودن این بستهها لزوما موجب افزایش جذابیت بازی نمی‌شود. در واقع اولویت اول این بستهها افزایش تعداد بازیکنان است نه افزایش جذابیت.
توسعه، اما بدون انقلاب؛
دسته‌ای دیگر از افزونه‌های بازی با هدف اصلی توسعه به بازار عرضه می‌شوند. این افزونه‌ها معمولا شامل کارت‌ها، توکن‌ها، مهره‌ها و یا حتی بورد (صفحه‌ی بازی) جدیدی هستند و برای ایجاد تغییراتی اساسی در بازی می‌آیند، اما دگرگونی کلی پدید نمی‌آورند. طراحی این افزونه‌ها همانطور که در بالا هم اشاره شد، معمولا پس از ارزیابی فروش اولیه یک بازی صورت می‌گیرد و طراح بازی تلاش می‌کند تا با انتشار این افزونه، ماندگاری و جذابیت بازی خود را افزایش دهد یا ایرادات احتمالی در عرضه‌ی اولیه را برطرف کند. ممکن است با افزودن این بستهها تغییراتی در پایان بندی و یا حتی مکانیسم‌های بازی پدید آید، اما روند کلی و تفکر حاکم بر بازی بدون تغییر می‌ماند. افزونهی بازی اسپلندور، را می‌توان در این دسته جای داد. این افزونه شامل کارت‌ها و قطعات جدیدی است که می‌تواند به بازی اسپلندور اضافه شود و تغییراتی در روند بازی یا پایان بندی‌های جدیدی را موجب شود.
نقش‌های جدید، همراه با بازنویسی سناریو؛
در بازی‌های ایفای نقش، بازیکنان بر اساس روند حاکم بر بازی، نقشی را انتخاب می‌کنند و روند اجرای بازی بر اساس انتخاب‌ها و تصمیماتی شکل می‌گیرد که بازیکنان در دایره‌ی خصوصیات نقش خود دارند. اگر بخواهم روندی که در اجرای یک بازی ایفای نقش رخ می‌دهد را به تمثیل بیان کنم، می‌توان گفت بازی‌های ایفای نقش همانند قطاری هستند که در یک مسیر مشخص و با مبدا و مقصد مشخص در حال حرکت است. مسافران این قطار هویتی آشکار برای رئیس قطار دارند و دایره‌ی اختیاراتشان برای تصمیم سازی در روند بازی مشخص است. هر بازیکن با قرار گرفتن در این شرایط و قبول کردن قوانین کلی حاکم بر قطار می‌تواند با توجه به ویژگی‌های آشکار یا پنهان نقش خود و تحت نظارت رئیس قطار، با سایر مسافران ارتباط برقرار کند و هر بار در این فضا با وجود یکسان بودن قطار و مبدا و مقصد آن، داستان تازه‌ای رخ می‌دهد. افزودن نقش‌های جدید، علاوه بر این‌که بازی را برای تکرار بیشتر، جذاب‌تر می‌کند سناریو و اتفاقات جدیدی را هم در آن پدید می‌آورد. بازی شب مافیا که یک بازی ایفای نقش محبوب در ایران است، با عرضه‌ی افزونه‌های متنوعی نظیر اکسپنشن دارک، پروموکارت و افزونهی شهروندی علاوه بر معرفی شخصیت‌های تازه، تغییراتی اندک هم در روند بازی پیشنهاد می‌کند.
بدون محدودیت، بساز، اضافه کن و تغییرش بده؛
ایجاد دسته یا گروه‌های از پیش تعیین شده در دنیای بوردگیم‌ها کار درستی نیست. مثلا این که بگوییم بوردگیم‌ها در این چند دسته قرار می‌گیرند ولاغیر، و یا سبک‌های بازی سازی را به چند سبک مختلف محدود کنیم. بوردگیم‌ها به واسطه‌ی مرز وسیع خلاقیتی که دارند هر لحظه امکان ایجاد دسته‌ها و گروه‌های یگانه‌ای را پدید می‌آورند که تا پیش از آن وجود نداشته است. به همین خاطر هم هست که در این مقاله بیشتر تلاش کردم تا با ارائه‌ی مثال، چند نمونه از افزونه‌ها را معرفی کنم و قصد و صد البته توانایی آن را ندارم تا گروه‌بندی‌های مشخصی برای افزونه‌ها و اکسپنشن‌ها ارائه کنم.
این حوزه آنقدر بکر است که می‌توان انتظار داشت هر فرد خلاقی با ایده پردازی چیزی را به آن اضافه کند که تا روز قبلش وجود خارجی نداشته است. این خاصیت دنیای بورگیم‌ها است. بدون محدودیت و هر زمان می‌توان چیزهای جدید خلق کرد و به همان روش، می‌شود آن‌ها را توسعه، تکمیل و یا تغییر داد.
ح.ح