مقدمه
انسانها از زمانهای بسیار دور، دست به تولید اسباب بازی میزدند و قدمت بعضی از مینیاتورهای اسباب بازی کشف شده، به چند هزار سال میرسد. نکتهی جالبی که راجع به بیشتر این اسباب بازیهای کهن وجود دارد، آن است که عمدتا مدلهایی از افراد، سربازان، مکانها و یا حیوانات دنیای واقعی هستند. این مسئله که کودکان و حتی بسیاری از بزرگسالان علاقهی زیادی به داشتن ماکتهایی بر اساس دنیای واقعی دارند، غیر قابل انکار است و موفقیت اسباب بازیهایی نظیر سری عروسکهای «باربی» گواهی بر این مدعا است. همچنین خانههای عروسکی و یا فیگورهای سربازان مختلفی که کودکان علاقهی زیادی به جمع کردن آنها دارند نیز ریشه در همین موضوع دارد.
اما در اینجا باید به نکتهی مهمی دقت کرد که آن نکته، تغییرات عمدهی صنعت و تجارت اسباب بازی طی چند دههی اخیر است که موجب شده تا بر خلاف گذشته، این صنعت به سرعت در حال تغییر و تحول باشد و ترندهای سالیانهی اسباب بازیها تغییر کند. در همین راستا میبینیم که اسباب بازیها روز به روز با به کار گیری ایدههای خلاقانه تکامل مییابند و در کنار آماده شدن برای نیاز بازار، تلاش خود را به کار میگیرند تا با سیل محصولات خلاقانهی دیگری که هر روزه به بازار میآیند، رقابت کنند؛ اتفاقی که موجب شده تا فیگورهای اسباب بازی سادهای که تا همین چند دههی پیش نهایت آمال و آرزوهای یک کودک به شمار میرفتند، اکنون سهم چندان زیادی از بازار نداشته باشند (در این نوشتار منظور به هیچ وجه اکشن فیگورهای حرفهای کلکسیونی نیست و نگارنده به اینکه اکشن فیگورها اصولا اسباب بازی نیستند و بحثی کاملا متفاوت را میطلبند واقف است).
اما این تغییرات بازار به هیچ وجه دلیل بر این نیست که تقاضا برای اسباب بازیهای بر اساس دنیای واقعی به پایان رسیده، بلکه به این معنی است که تقاضای بازار تکامل یافته و نیازمند مدلهای خلاقانهتر و کارآمدتر با در نظر گرفتن شرایط امروزی این صنعت است. همین موضوع سبب شده تا بسیاری از طراحان اسباب بازی با مطالعه بر روی جوامع، با ایدههایی نو سراغ این دسته از محصولات بیایند تا محصولات خود را با شرایط روز هماهنگ سازند.
از این رو در این نوشتار قصد دارم تا به سراغ یکی از سریهای اصلی لگو بروم که با تاکید بر روی محصولاتی بر اساس دنیای واقعی شکل گرفته و یکی از موفقترین سری محصولات این کمپانی به شمار میرود. سری لگو سیتی (Lego City) که ستهای آن هرکدام بر اساس ساختمانها، ارگانها، وسایل نقلیه و فعالیتهایی که در دنیای واقعی وجود دارند طراحی و با معیارهای دنیای لگو سازگار میشوند.
تاریخچه
هرچند که «لگو سیتی» با نام امروزیاش از سال ۲۰۰۵ در کاتالوگهای لگو جا خوش کرده، اما در واقع قدمت این سری بسیار بیشتر از ۱۶ سال ناقابل است. در واقع اولین ستهای لگو با محوریت سازههای شهری، در اواخر دههی ۶۰ میلادی عرضه شدند که در آن زمان استقبال بسیار خوبی نیز از آنها به عمل آمد. پس از کمتر از یک دهه، با ظهور آدمکهای لگو، سه سری اصلی برای لگوها معرفی شدند: لگو اسپیس (Lego Space)، لگو کسل (Lego Castle) و لگو تاون (Lego Town) که بعدهها به لگو سیتی تبدیل شد و میتوان این سری را منشا و سرچشمهی اصلی لگو سیتی دانست. هرچند که امروزه خبری از لگو اسپیس و کسل نیست، اما لگو تاون یا همان سیتی امروزی، توانست در دراز مدت جایگاه خود را به خوبی حفظ کند. دلیل حفظ این جایگاه را میتوان در چند مورد خلاصه کرد. ابتدا اینکه لگو سیتی هرچند در اوایل کار خود از نظر نوآوری از سایر سریهای لگو کمی عقبتر بود، اما شیب مناسب نوآوریهای آن سبب شد تا در دراز مدت خود را به خوبی در جایگاه یک سری قدرتمند قرار دهد. از جملهی این نوآوریها تغییرات عمده در طراحی وسیلههای نقلیهی موجود در ستهای این سری بود که به مرور علاوه بر اضافه شدن امکان حرکت کردن که در ابتدا فاقد آن بود، المانهای واقع گرایانهی بسیاری به آنها اضافه شد که سبب میشد تا آدمکهای لگو بتوانند درب لگویی ماشینها را باز کنند و آدمکشان را به عنوان راننده روی صندلی مخصوص قرار دارده و پشت فرمان بنشانند. این تغییرات به شدت برای مخاطبین این سری جذاب بود و اضافه شدن المانهای واقع گرایانه به این سری را ادامه دار کرد.
نکتهی دوم، تمرکز لگو بر روی مخاطبان کودک بالای ۷ سال در این سری بود. از آنجایی که ستهای این سری در خانوادههای پلیس، آتش نشانی، فرودگاه، نجات غریق و بسیاری از مشاغل روتین جامعه عرضه میشدند، کودکانی که تازه به مدرسه رفته بودند، علاقهی بسیاری داشتند تا اسباب بازیهایی از شغل مورد علاقهی خود در آینده داشته باشند و خانوادهها نیز از این رویکرد به شدت استقبال کردند. این استقبال ادامه دار موجب شد تا این سری لگو، روز به روز بزرگتر شود و تمها و مشاغل جدیدی را نیز به ستهای خود اضافه کند تا اینکه در سال ۲۰۰۵ نام آن رسما به سری لگو سیتی تغییر یافت.
هر چیزی که از یک آرمانشهر انتظار داریم
در ستهای محصولات لگو سیتی، تقریبا هر چیزی ا میتوان یافت، از ایستگاه آتش نشانی گرفته تا عملیاتهای پلیس، از قایقهای ماهیگیری و غواصی تا مکانهای در حال ساخت و ساز و جر ثقیلهای غول آسا و تقریبا هر چیزی که در یک شهر واقعی میتوان یافت. حتی به تازگی و با کنار رفتن لگو اسپیس، ستهایی از شاتلهای فضایی لگو نیز به سری لگو سیتی راه یافتهاند تا رسما دنیای لگو سیتی را به یک جهان کامل مبدل کنند.
اما قطعا اولین نکتهای که لگو سیتی را تا این اندازه پرفروش کرده است، شناخت صحیح جامعهی هدف این سری و بنا نهادن استراتژیهای خود بر اساس آن است. در این سری، خبری از فرایند ساخت فوق پیچیده و قطعات عجیب و غریب نیست. معماری ستهای این سری کاملا مینیمالیستی و نسبتا سادهاند و ساخت آنها، زمان زیادی از شما نمیگیرد. کاراکترها بسیار ساده و روزمرهاند و هیچ کدام ویژگی عجیب و غریبی ندارند. شاید اینها در ظاهر ضعفهای این سری به شمار روند، اما در واقع کمپانی لگو عمدا دست به چنین سیاستهایی در طراحی زده تا بتواند مخاطب اصلی خود را راضی نگاه دارد. تمامی این نکات جهت مناسبتر کردن ستهای این سری برای کودکان بین ۷ تا ۱۲ سال است تا بتوانند به راحتی از آنها استفاده کنند و خانوادههایشان نیز به این موضوع پی ببرند. باید اذعان داشت که این سیاست کاملا برای این سری جوابگو بوده و نه تنها مخاطبان کم سن و سالتر را راضی نگاه داشته، بلکه چیزی از علاقهی کلکسیونرهای مسنتر نیز به ستهای این سری کم نکرده و سبب شده تا لگو سیتی، فروشی افسانهای را برای تولید کنندگان خود رقم بزند.
نکتهی مهم دیگری که راجع به این سری وجود دارد، اصالت طراحی و معماری آن است که طی سالهای متمادی به هیچ وجه کمرنگ نشده و خوشبختانه هر سال با تغییرات کوچک و مثبتی همراه بوده. همین طراحی چشم نواز و هنرمندانه سبب شده تا سری سیتی بدون اینکه از لایسنسهای گران قیمت یا معماری فوق پیچیده بهره ببرد، بتواند به یکی از سریهای فوق پر فروش لگو مبدل شود. وقتی که شما یک ست از سری «هری پاتر» را میبینید، داستانها و شخصیتهای آن را به خاطر میآورید، اما لگو سیتی داستان یک فیلم یا سریال نیست، بلکه داستانی از یک دنیای واقعی میگوید که شما شخصیتهایشان را نه در یک فیلم یا سریال، بلکه در دنیای واقعی میشناسید و هر روز آنها را میبینید و راجع به آنها میشنوید.
